تاریخگذاری آیات قرآن از نگاه ریچارد بل و...

Abstract

مراد از «تاریخ‏گذارى قرآن» تعیین تاریخ نزول آیات و سور قرآن است. با توجه به این‌که این موضوع پژوهشى تاریخى است، مبنا و روش تحقیق درست آن، استناد به دلایل تاریخى، روایات معتبر و مضامین آیات و سور است؛ بدین لحاظ، قرآن‏پژوهان مسلمان، اغلب در این زمینه به روایت ابن عباس استناد کرده‏اند و براساس آن به ترتیب نزول سوره‏ها پرداخته‏اند، ولى خاورشناسان از آن‌جا که بیشتر بررسى لحن، آهنگ و سبک آیات و سور را ملاک و مبناى تحقیق خود قرار داده‏اند و یا آن‌که به روایات ضعیف استناد جسته‏اند، به نتایجى نادرست دست یافته‏اند، به گونه‏اى که نتیجة پژوهش آن‌ها در ارائه ترتیب سوره‏ها نه تنها با ترتیب روایى ناسازگار مى‏باشد، بلکه میان ترتیب‏هاى خودشان نیز تفاوت و ناسازگارى‏هاى بسیار زیادى مشاهده مى‏شود و این نشان می‌دهد که معیارها و مبانى آن‌ها چیزى جز ذوقیّات و تخیّلات محض نبوده است. مهم‏ترین خاورشناسانى که در این مقوله به گونه مفصّل تحقیق نموده‏اند، عبارت‌اند از: تئودور نولدکه،[i] گوستاووایل،[ii] رودول،[iii] بلاشر،[iv] ریچاردبل،[v] ویلیام مویر،[vi] گریم[vii] و هرشفلد.[viii] بایستة یادآورى است که از میان نامبردگان، فقط ریچاردبل به تاریخ‏گذارى آیات پرداخته است، ولى دیگران محور پژوهش خود را تاریخ‏گذارى سوره‏ها قرار داده‏اند. در این مقاله به نقد و بررسى پژوهش ریچاردبل در زمینه تاریخ‏گذارى آیات مى‏پردازیم.

[i] . THEODOUR NOLDEKE. (1836 – 1930) [خاورشناس آلمانی]; THE ORIGINS OF THE KORAN.

[ii] . GUSTAV WEIL. (1808 – 1889) [خاورشناس آلمانی]; MOHAMMED, DER Prophet: Sein Leben und sein lehre.

[iii] . ROD WELL. (1900) [خاورشناس انگلیسی]; THE KORAN.

[iv] . BLACHERE. (1900 – 1973) [خاورشناس فرانسوی]; Introduction au coran.

[v] . RICHARD BELL. (1913 – 1982) [خاورشناس اسکاتلندی]; INTRODUCTION TO THE QURAN.

[vi] . WILLAM MUIR. (1819 – 1905); THE CORAN,ITS COMPOSITION AND TEACHING.

[vii] . GRIMME. ((قرن بیستم; MOHAMMED, Das Leben, Munster.

[viii] . HIRSCHFELD (1854 – 1934); NEW RESEARCHES INTO THE COMPOSITION AND EXEGESIS OF THE QURAN.