بررسی مقاله «حرز» از دایره المعارف قرآن لیدن

Abstract

حرز در فرهنگ اسلامی به پاره‌ای از آیات، اذکار، اوراد و ادعیه مأثوری اطلاق می‌شود که برای حفظ جان و مال از آسیب‌ها خوانده می‌شود یا به صورت مکتوب با خود حمل می‌گردد. استعمال حرز برای مصونیت از آزار شیاطین و جنیان و نوشتن و املاء کردن آن برای شفای بیماران نزد برخی طبقات اجتماعی نیز متداول بوده است که برخی فاقد مستند روایی است. اهمیت پژوهش در این زمینه زمانی روشن می‌شود که بدانیم بی مبالاتی در استفاده از اوراد و عدم توجه به مأثور بودن آنها در بسیاری از موارد باعث بروز زیان‌های جبران ناپذیر می‌گردد. بررسی دیدگاه مستشرقان در خصوص فرهنگ استعمال حرز در میان مسلمانان و کتب دینی آنها که حاکی از نوع نگاه پیروان اسلام و رهبران دینی آنان به نیروهای ماوراء طبیعی است، نیز حائز اهمیت است. در این نوشتار تلاش شده با تکیه بر تحقیقات و نگاه خاص مستشرقان و بررسی و نقد پژوهش آنها در این زمینه، نگاه صحیحی از حرز و تعویذات با توجه به آموزه‌های دین اسلام و به خصوص فرهنگ تشیع با تکیه بر آیات و روایات ارائه گردد.