اعجاز اخلاقی قرآن کریم؛ تاریخچه و ویژگی‌ها

Abstract

اعجاز قرآن از صدر اسلام تاکنون مورد توجه عالمان بوده است و در هر دوره‌ای از تاریخ یک یا چند وجه از وجوه اعجاز قرآن طرح، بررسی و تحلیل شده است. یکی از وجوه اعجاز قرآن که در قرن حاضر مورد توجه ویژه قرآن‌پژوهان قرار گرفته، اعجاز اخلاقی قرآن کریم است. این وجه از اعجاز در صورت اثبات دارای ثمرات و آثار فراوانی در افراد و جوامع است. سؤال مهم این است که آیا اعجاز اخلاقی پیشینه‌ای در تاریخ اسلام دارد یا خیر؟ و بر فرض اثبات آن، چه آثار و ویژگی‌هایی بر آن مترتب است؟ و چگونه می‌توان آن را در جوامع مختلف، عملی نمود؟ این نوشتار در صدد است تا موضوع اخلاقیات قرآن را با اعجاز اخلاقی آن جدا نماید و رویکردهای متصوّر در این وجه از اعجاز را تبیین نماید و در تلاش است تا تصویری کامل از اهتمام عالمان به این وجه اعجاز را عرضه نماید و خلأهایی را که ذیل این موضوع وجود دارد، نشان دهد. از رویکردهای اعجاز اخلاقی قرآن کریم، تحوّلی است که در جامعه جاهلی صدر اسلام ایجاد کرده است، در پایان، ویژگی‌های این تحوّل که تکرار آنها در زمان‌های مختلف تأثیر مثبت دارد، بیان شده است.