موانع پیشرفت از منظر قرآن

Abstract

بشر از روی فطرت و طبیعت خویش، برای زندگی دنیویش اهدافی را تعیین و به سوی آنها حرکت می‌کند. قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت بشریت، پس از ترسیم اهداف دنیوی و اخروی انسان، به بیان لوازم رسیدن به این اهداف پرداخته است. از جمله بایسته‌هایی که رسیدن به اهداف را میسّر می‌سازد، شناخت کامل موانع است؛ شناختی که با دانستن چگونگی رفع و دفع آن همراه باشد.قرآن بر لزوم شناخت این موانع تأکید نموده و راه‌های مبارزه با آن را نیز در آیات فراوانی مطرح کرده است. در منطق قرآن، تحجر و تعصب، تکروی و استبداد، افراط و تفریط و ظاهرنگری و خرافه‌پرستی از جمله مهم‌ترین موانع پیشرفت به شمار می‌آید. این کتاب آسمانی به نقش عوامل معنوی در پیشرفت، اشاره و موانع غیر مادی همچون گناه، کفران نعمت و اعراض از یاد خداوند را متذکر شده است. خداوند با بیان برخی سختی‌ها و مشکلات در مسیر پیشرفت، به نقش منفی اختلافات حزبی، تهاجم دشمنان و تضاد بین سخن و عمل مسئولان در پیشرفت اشاره می‌کند. قرآن با نقد الگوهای منفی، نقش مخرب آنها در پیشرفت را هشدار می‌دهد و از ناامیدی و یأس پس از برخورد با مشکلات و شکست، برحذر می‌دارد.