تعیّن و تواتر قرائت حفص در عصر پیامبر تا کنون

Abstract

«قرآن» سخن و کلام خداوند یکتا و «قرائات» بازتاب خوانش‏های مختلف مردم از متن واحد قرآن است. «اختلاف قرائات» همزمان با آموزش و ترویج و تثبیت متن واحد قرآن در عهد نبوی و تحت اشراف پیامبر اکرمk به منصّۀ ظهور رسید و پابه‏پای گسترش قرآن، تا اوائل سدۀ چهارم هجری پیوسته توسعه یافت تا اینکه با تدوین هفت قرائت شاخص و منضبط در السبعۀ ابن مجاهد تقریباً متوقّف گردید. این جستار با توصیف و تحلیل داده‏های تاریخی کوشیده است تا نشان دهد که قرآن از قرائات متمایز بوده و با وجود شکل‏گیری اختلاف قرائات در عهد نبوی، متن صوتی کلام‌اللّه یکسان و یکدست به نسل بعدی منتقل و تعلیم شد که در سدۀ یکم هجری از آن به «قرائت ناس» و «قرائت عامّه» یاد می‏شده است. با شهرت یافتن هفت قرائت منتسب به قاریان هفت‏گانه که حدود 98 درصد کلمات قرآن در قرائاتِ آنان یکسان قرائت شده‏‏اند، معلوم گردید که فقط قرائت عاصم به روایت حفص از هرگونه اجتهاد در قرائت، پیراسته و منطبق با قرائت ناس و عامّۀ مردم و متواتر از رسول خداk است که تاکنون تقریباً در همه جای جهان اسلام رواج و گسترش همگانی دارد.