گستره جغرافیای تاریخی قرائات در جهان اسلام

Abstract

بنابر گزارش‌های تاریخی، قرآن در سیاقی واحد توسط پیامبر بر مردم اقراء گردیده، ولی به مرور زمان، اختلافاتی در باز خوانی متن قرآن پدید آمد. پیوسته دامنه این اختلافات افزون گردید تا سرانجام، خلیفه سوم به قصد متحد ساختن مردم هر شهر بر یک قرائت ـ متناسب با قرائت رایج آنها ـ برای هر شهر، مصحفی فراهم آورد و آن را همراه با کسی که قادر به خواندن و اقراء آن مصحف بود، به مناطق مورد نظر گسیل داشت. بعدها شاگردان همین قاریان اعزامی به سمت استادی نائل گردیدند و به عنوان«استاد قرائت» در میان مردم شناخته شده، جایگاه ویژه‌ای یافتند و مردم هر یک از این مناطق و ممالک اسلامی از قرائت ایشان پیروی کردند. این پژوهش پس از تحلیل تاریخی پدیده قرائات قرآن به گستره قرائات از منظر جغرافیایی در جهان اسلام پرداخته و با ارائه گزارش‌هایی به این نکته رهنمون گردیده است که اعتقاد به اینکه قرائت حفص از عاصم همان قرائت رایج در عصر نزول قرآن بوده که تاکنون بین امت اسلامی متداول بوده، سخت قابل تأمل است.