آستانه تحمل گندم دیم به نماتد سیستی غلات Heterodera filipjevi، در آزمایش‌های گلدانی در ایران

Abstract

نماتد سیستی غلات <em>Heterodera filipjevi </em>(Madzhidov)، به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری‌زای محدود کننده عملکرد گندم در برخی از نواحی کشت گندم دیم در جهان شناخته می‌شود. این گونه از تعدادی از مناطق کشت غلات در ایران نیز گزارش شده است. برای تعیین واکنش و حد تحمل گندم دیم رقم سرداری به تراکم های مختلف جمعیت نماتد <em>H. filipjevi</em>، دو آزمایش گلدانی در طی دو سال زراعی انجام گرفت. گلدان ها با تراکم های جمعیت اولیه صفر، 5/2، 5، 10 و 20 تخم و لارو سن دوم نماتد در هر گرم خاک به طور مصنوعی آلوده شدند. آزمایش‌ها در قالب طرح کاملا تصادفی با هفت تکرار در شرایط طبیعی مزرعه انجام شدند. در این تحقیق برای عملکرد دانه گندم، حد تحمل (T) 8/0 در سال اول و 6/0 تخم و لارو سن دوم در هر گرم خاک برای سال دوم ارزیابی شد. همچنین میانگین حد تحمل 7/0 تخم و لارو سن دوم در هر گرم خاک برای هر دو سال تعیین شد. حداقل عملکرد نسبی دانه گندم برای سال اول و دوم به ترتیب 4/0 و 45/0 تخم و لارو در جمعیت اولیه 40 و 64 تخم و لارو سن دوم در هر گرم خاک تعیین شد. جمعیت نهایی نماتد با افزایش تراکم جمعیت اولیه افزایش یافت و بیشترین میزان تولید­مثل نماتد در تراکم جمعیت 5/2 تخم و لارو سن دوم بترتیب 6/4 و 9/3 برای سال های اول و دوم آزمایش بود.