نقش مجاز در انسجام دستوری متن

Abstract

مقالة حاضر می‌کوشد تا نشان دهد مجاز فراتر از جایگزینی صِرف واژه‏ها در انسجام متن نقش‏آفرینی می‏کند؛ بنابراین در این مقاله مجاز پدیده‏ای مفهومی و مربوط به شناخت و نه مربوط به زبان تلقی می‌شود. چرا که به باور ما مجاز با ایجاد تعامل بین سه گسترۀ شناخت‏شناسی، هستی‏شناسی و زبان‏شناسی، انسجام متنی را رقم می‏زند. این امر خاصِ زبان ادبی نیست، بلکه در زبان روزمره هم شاهد آن هستیم. برای اثبات چنین مدعایی نگاهی نشانه‏شناختی و شناختی به مجاز را برمی‌گزینیم و با اتخاذ رویکرد انسجام هلیدی و حسن (1976) می‏کوشیم نشان دهیم با جایگزینی نگاهی مجازی به جای این رویکرد صوری می‏توان تحلیل‏هایی هم فراگیرتر و هم ساده‏تر ارائه داد. یافته‏های تحقیق حاکی از آن است که مجاز نه‏تنها می‏تواند چنین نقشی را ایفا کند، بلکه حتی خلق و سازماندهی متن را هم رقم می‌زند.