بررسی رابطۀ باورهای دینی و سرمایۀ اجتماعی در جوامع روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بخش ایلخچی از توابع استان آذربایجان شرقی)

Abstract

سرمایۀ اجتماعی به بعدی از توسعه توجه دارد که به‌ تازگی شناخته شده و مبتنی بر روابط اعتماد و همبستگی و روحیۀ تعاون و مشارکت است. یکی از نقش­های مهم دین نیز به ‌عنوان یک پدیدۀ­ اجتماعی، اثرگذاری بر روابط و تعامل افراد و گروه­ها است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطۀ باورهای دینی و سرمایۀ اجتماعی در جوامع روستایی است. جامعۀ آماری این پژوهش کلیۀ ساکنان روستاهای بخش ایلخچی و نمونه شامل 446 نفر است که به شیوۀ نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای انتخاب شده است. فرضیۀ اصلی پژوهش این است که بین باورهای دینی و مؤلفه­های آن (اخلاق و مناسک- عقاید) با سرمایۀ اجتماعی روستاها و مؤلفه­های آن (اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی) رابطه وجود دارد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامۀ سرمایۀ اجتماعی و آزمون باورهای مذهبی اسلامی بود. روش پژوهش توصیفی همبستگی است و برای تجزیه ‌و تحلیل داده­ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شده است. یافته­ها بیانگر این است که بین باورهای دینی و سرمایۀ اجتماعی و همچنین مؤلفه­های باورهای دینی و سرمایۀ اجتماعی رابطۀ مثبت وجود دارد (05/0>P). نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که باورهای مذهبی اسلامی بیشترین توان تبیین سرمایۀ اجتماعی را دارد. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که باورهای مذهبی می­تواند پیش­بینی‌کنندۀ مناسبی برای سرمایۀ اجتماعی باشد. یافته­های این پژوهش می­تواند برای برنامه­ریزان و متولیان توسعۀ روستایی جهت تدوین الگوی بومی و اسلامی توسعه در جهت توسعۀ اجتماعی روستاها به کار گرفته شود.