مطالعه تأثیر گردشگری روستایی بر کاهش فقر از منظر معیشت پایدار: مورد روستاهای قلعه نو و کلین شهرستان ری

Abstract

در مقالۀ حاضر، به تأثیر گردشگری روستایی بر کاهش فقر در چارچوب رویکرد معیشت پایدار در دو روستای قلعه‌نو و کلین پرداخته شده است. دو روستا به لحاظ ویژگی‌های منطقه‌ای و توسعه‌ای مشابه، ولی به لحاظ میزان گردشگری متفاوت هستند. فرض مطالعه بر این است که گردشگری می‌تواند تأثیر مثبتی بر معیشت پایدار افراد بگذارد. در پژوهش حاضر، معیشت پایدار با تعریف دپارتمان توسعۀ بین‌الملل بریتانیا مشخص شده است و پنج بعد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و نهادی را شامل می‌شود که در کنار مؤلفه‌های معیشت پایدار (سرمایه طبیعی، فیزیکی، مالی، اجتماعی و انسانی) به عنوان چارچوبی برای مطالعه حاضر در نظر گرفته شده است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش با استفاده از روش‌های کمی و کیفی جمع‌آوری شده است. جامعه آماری، خانوارهای روستاهای قلعه‌نو و کلین در بازه زمانی دهه 90 است. در دو روستای مورد مطالعه 274 خانوار وجود دارد که با استفاده از نمونه‌گیری 80 خانوار از هر روستا به عنوان نمونۀ تحقیق شناسایی شدند. در روش کیفی نیز با استفاده از نمونه‌گیری گلوله برفی با 31 نفر از افراد مسئول و مطلعین روستاهای مورد مطالعه مصاحبه انجام شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، اغلب افراد نمونه در روستای قلعه‌نو نسبت به روستای کلین، که به ترتیب بیشترین و کمترین میزان گردشگر را در طی سال جذب می‌کنند، به تأثیر بیشتر گردشگری بر معیشت پایدار و مؤلفه‌های آن اعتقاد داشتند. به همین ترتیب در روستای قلعه‌نو اغلب متغیرهای زمینه‌ای، اقتصادی و اجتماعی با پنداشت افراد درباره معیشت پایدار و مؤلفه‌های آن رابطه معنادار و مثبتی داشتند. در بین متغیرهای مستقل، رابطه دارایی و درآمد با متغیر وابسته از شدت بیشتری برخوردار بود. یافته‌های پژوهش حاضر، دیدگاه بدبینان به گردشگری روستایی، که بر پیامدهای منفی گردشگری در جامعه میزبان تاکید دارند، را رد می‌کند.