زنان در کشاکش نبرد: حضور زنان مسلمان در جنگ‌ها تا پایان دوره ی اموی

Abstract

بررسی علل، نحوه و میزان تأثیر‌گذاری حضور زنان در جنگ های صدر اسلام هدف اصلی مقاله‌ی حاضر‌است. حضور و مشارکت زنان در جنگ های صدر اسلام از واقعیت های مسلّم و غیرقابل انکار تاریخ‌اسلام است. هر چند اسلام با حضور زنان در جنگ ها به عنوان رزمنده مخالف است، اما در مواردی که این اقدام به منظور دفاع از جان خویش، یا دفاع از وجود مبارک پیامبر (ص) و ...، انجام‌گرفته، مخالفتی ابراز ‌نشده است و پیامبر اسلام (ص) خانواده و همسران خود را نیز در غزوه ها مشارکت می داد. حضور و فعالیت زنان در جنگ ها در دوره‌ی مهم و تأثیر گذار صدر اسلام و درک این مطلب که علل حضور و میزان تأثیر‌گذاری آنان در میادین جنگ تا چه حد بوده، از اهمیتی ویژه برخوردار است. بنابراین در این پژوهش سعی شد تا علل مشارکت زنان در جنگ ها، فعالیت های متعدد آنان در پشت جبهه، همچنین فعالیت مستقیم در خط مقدم جنگ و به عنوان رزمنده و میزان تأثیر گذاری آنان در صحنه های نبرد تجزیه و تحلیل شود. روش تحقیق در این مقاله، روش تاریخی با رویکردی اجتماعی،‌ از نوع تحلیل و مبتنی بر بهره‌گیری از اطلاعات منابع،‌ مقایسه ی آن ها با یکدیگر، تحلیل و نقد متون می باشد. نتایج به دست‌آمده نشان می دهد که مشارکت زنان در جنگ های صدر اسلام با اهداف و انگیزه‌های مختلف انجام‌گرفته و زنان به عنوان عنصری فعال و مؤثر و به منظور کمک رسانی به مردان جنگجو، هم در پشت جبهه ها حضور داشتند و هم به گاه نیاز، در نبرد با سپاه دشمن حاضر می شدند و در بسیاری از موارد، جنگ را به نفع سپاه خویش تغییر می‌دادند.