رابطۀ زبان و جنسیت در رمان معاصر فارسی: بررسی شش رمان

Abstract

پژوهش حاضر به بررسی تفاوت‏های نوشتاری زنان و مردان در رمان‏های معاصر ایران می‏پردازد. هدف از این تحقیق، بررسی این مسئله است که آیا عامل جنسیت به بروز تفاوت‏های نوشتاری در حوزة واژگان و نحو منجر می‏شود یا خیر؟ در این پژوهش، سه رمان <em>چراغ‏ها را من خاموش می‏کنم</em>، <em>کولی کنار آتش</em>، و <em>بازی آخر بانو</em> از نویسندگان زن و سه رمان <em>کافه‌پیانو</em>، <em>سمفونی مردگان</em>،و <em>ثریا در اغما</em> از نویسندگان مرد تحلیل و بررسی می‌شود. رمان‏های مطالعه‌شده با مشخصه‏های زبانی در حوزة واژگان بررسی شده‏اند و معیار این بررسی دیدگاه‏های رابین لیکاف (1975) دربارۀ الگوی گفتار زنانه در گفتمان است. بر‌اساس دیدگاه لیکاف، زنان با مردان به هنگان سخن گفتن یا نوشتن در استفاده از این موارد متفاوت‌اند: استفادۀ دقیق از رنگ‌واژه‌ها، فرم‌های مؤدبانه، قیدهای تشدیدکننده، صفات تهی، گفتار غیرمستقیم، پرهیز از رکاکت و دشواژه‌ها، و تأکید بر تشدیدکننده‌ها. تحلیل آماریِ هر‌یک از مشخصه‏ها نشان داد عملکرد زنان نویسندۀ فارسی‏زبان در زمینة استفاده از رنگ‌واژه‏ها، تردیدنماها، دشواژه‏ها، تشدید‌کننده‏ها، و تنوع صفات با دیدگاه‏های لیکاف سازگاری دارد و آن را تأیید می‏کند.