سفر قهرمان مؤنث در سه فیلمنامه از بهرام بیضایی: مطالعۀ تطبیقی سه فیلم‏نامۀ سگ‌کشی، اشغال، و حقایق دربارة لیلا دختر ادریس در چارچوب نظریۀ مورین مرداک

Abstract

بهرام بیضایی را می‏توان از دهۀ چهل تاکنون در زمرۀ معدود نویسندگان صاحب‌سبکی منحصر به خود دانست که نامش بیش از هر چیز با نمایشنامه و فیلمنامه پیوند خورده است. این پژوهش در چارچوب نظری «الگوی سفر قهرمان مؤنث» مورین مرداک به بررسی سه فیلمنامۀ سگ‏کشی، اشغالل، و حقایق ىرباره لیلا ىختر اىریس می‌پردازد. نظریۀ مرداک نگاهی نو به مدل جوزف کمبل برای سفر اسطوره‏ای قهرمان به شمار می‏آید که در آن سفر قهرمان مؤنث شامل ده مرحلة گسستن از دنیای زنانه، همذات‌پنداری با مردان، جادۀ آزمون‏ها، موفقیت خیالی، «نه!» گفتن زن قوی، تشرف و برخورد با الهه، میل شدید به پیوند دوباره با هویت زنانه، علاج شکاف میان مادر و دختر، یافتن مردِ درون، و ورای ثنویت است. پژوهش حاضر با بررسی سیر رخدادها در سه فیلمنامۀ بیضایی و بهره‏گیری از جملات شخصیت‏ها به بررسی تطبیقی سیر تحول شخصیتی زنان در این آثار می‏پردازد و نشان می‏دهد که امکان انطباق ساختاری این سه اثر بر الگوی مذکور وجود دارد.