روایتی محلی از اسطورۀ «الهۀ باروری» در لرستان

Abstract

داستان پریان، قصه‌ای است که در آن شاهد اتفاقات ماوراءالطبیعی، شگفت‌انگیز در خلقت انسان هستیم، مقطع زمانی و مکانی در این داستان‌ها نامشخص و خیالی است. داستان لریِ «دخترِ دال»، حکایتِ «زادن اسطوره‌ای» دختری از درون تخم یک پرنده است که توسط دال (سیمرغ) در غاری در دل کوه پرورش می‌یابد. دختر دال با حیل? پیر زن اجیر شده‌ای گرفتار می‌شود ولی نهایتاً با کمک شاهزاده‌ای از دل نی‌ها باززاده می‌شود و با او ازدواج می‌کند. در این مقاله، با رویکردی اسطوره‌شناختی و با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه‌ای، قصه‌هایی با درون‌مای? مشترک گردآورده و به شیوه‌ای توصیفی– تفسیری، قواعد حاکم بر این گونه قصه‌ها را با هدف تبیین بن‌مایه اسطوره‌ای مشترک و جهانی آن‌ها مورد بررسی قرار داده‌ایم. نگارندگان در پی آن هستند به کمک تحلیل محتوا و بر مبنای عناصر رمزی و اسطوره‌ای؛ به مدد اسطوره‌شناسی تطبیقی؛ واکاوی روایات اساطیری و حماسی ایران، دیگر ملت‌ها و اقوام و با تحلیل بن‌مایه‌های اسطوره‌ای شخصیت دختر دال ثابت کنند که دختر دال، یک پری و نمادی از ایزد گیاهی است و در نهایت به این پرسش اساسی پاسخ دهند که دختر دال و شخصیت‌های دیگر داستان هر کدام نماد چه کسانی هستند و بن‌مایه این داستان چه چیزی را نشان می‌دهد. پاسخ مقدر به این فرضیه‌ها و پرسش‌ها، دختر دال را مام - ایزدی معرفی می‌نماید که توسط شاهزاده از سرزمین دیوان رها می‌شود تا سرسبزی را به طبیعت مرده بازگرداند. پیرزن نیز، نماینده ساکنین دیار تاریکی است که نمی‌خواهند زمین را بارور ببینند. داستان دختر دال بن‌مایه تقابل حیات آبی / گیاهی را با بی‌آبی / مرگ نشان می‌دهد.