بازنمایی جنسیت در آثار نقاشان خودآموخته از منظر نشانه شناسی اجتماعی تصویر

Abstract

هدف این مقاله مطالعة نحوة بازنمایی جنسیت در آثار نقاشان خودآموخته براساس الگوی نشانه‏شناسی اجتماعی تصویر است. خودآموختگان هنرمندانی تعلیم‌ندیده، فاقد آموزش رسمی و آکادمیک‌اند که به‏صورت خودجوش شروع به تولید آثار هنری می‏کنند. تجزیه‏وتحلیل این آثار با استفاده از دستور زبان بصری کرس و ون لیون در خوانش نشانه‏شناسی اجتماعی به رفع ابهام از تصاویر به‏عنوان سرگرمی صرف کمک و ایدئولوژی پنهان نقاشی‏ها را آشکار می‏کند. در این زمینه، 32 اثر نقاشی از 9 هنرمند خودآموخته، که در آن‏ها تصویر زن و مرد بازنمایی شده، انتخاب و تحلیل و بررسی شد. پژوهش به شیوة توصیفی تحلیلی و برمبنای مطالعات کتابخانه‏ای و اسنادی است. نتایج تحلیل حاکی از آن است که آثار نقاش خودآموختة زن و مرد بیانگر تقسیم‏بندی جنسیتی نقش‏های اجتماعی است؛ با این تفاوت که نقاش زن به‏طور ضمنی یا علنی خود را به‏عنوان عنصر هسته‏ای برجسته‏نمایی و زن را کنشگر اصلی معرفی می‏کند. بنابراین، نقاش زن با آگاهی از سوگیری‏های جنسیتی اجتماعی سعی در تغییر آن به نفع خود دارد. نقاشان زن با وجه‌نمایی واقع‏گرایانه در آثار، نگاهی تبیینی به ویژگی و شرایط واقعی زنان دارند و از طرفی رویکردی برابرطلبانه به نقش زن و مرد دارند. درحالی‏که نقاش مرد نگاهی توصیفی دارد و به بازتولید نقش‏های کلیشه‏ای جنسیتی می‏پردازد.