تصویرشناسی زنان در سفرنامة ابن‌بطوطه

Abstract

متون ادبی و تاریخی را می‏توان مهم‏ترین ابزار شناخت سیمای زنان اقوام مختلف در ادوار گذشته دانست و یکی از کارکردهای دانش تصویرشناسی این است که می‏تواند تصاویر زنان را در این متون به صورت منظم و علمی طبقه‏بندی و تحلیل کند. از جمله متون ادبی که سیمای نسبتاً واقعی از زنان ارائه می‏کند سفرنامه‏هاست و یکی از جامع‏ترین این نوع ادبی در قرن هشتم <em>سفرنامة</em> ابن‌بطوطه است. در این مقاله، برآنیم که انواع تصاویر زنان را در این سفرنامه شناسایی و طبقه‏بندی کنیم. بر این اساس، نخست تصویر زنان پنج قوم ترک، مغول، ایران، چین و هند از سه منظر اوصاف ظاهری و آداب پوشش، ازدواج و حضور در فعالیت‏های اجتماعی دسته‏بندی و تحلیل شده‏اند و پس از آن نگرش ارزش‏گذارانة ابن‌بطوطه به هر تصویر بررسی شده است. نتیجة این پژوهش ضمن معرفی تصاویری جدید از زنان اقوام مذکور در <em>سفرنامة</em> ابن‌بطوطه تأیید این فرضیه است که پیش‏فرض‏های مذهبی ابن‏بطوطه در نگرش ارزشی وی نسبت به زنان اقوام مختلف تأثیرگذار بوده است که به ترتیب در اقوام ترک و مغول، ایران و هند و چین خود را نشان می‌دهد.