تحلیل گفتمان فیلم زندگی مشترک آقای محمودی و بانو با تمرکز بر داغ ننگ ناشی از تقابل سنت و مدرنیته

Abstract

روبه‌رو شدن جوامع با تغییرات همواره با مقاومت همراه بوده است. پیش‌رفتن به سوی دنیای مدرن نیز به‌منزلۀ تغییری بزرگ از این قاعده مستثنا نیست. برخی آداب جدید برآمده از دنیای مدرن، فارغ از ارزش‌گذاری‌های مثبت و منفی، به دلیل هم‌سو نبودن از سوی جامعه طرد شده و پیش‌داوری‌های متعددی پیرامون کسانی که از این آداب پیروی کنند شکل‌ می‌گیرد. یکی از راهکارهای جامعه برای جلوگیری از تغییرات، داغ ننگ زدن است. زنان، به‌عنوان نیمی از اعضای جامعه، با قرار گرفتن در موقعیت‌هایی به‌مراتب حساسیت‌برانگیزتر از مردان، شرایط ویژه‌ای در این موقعیت پیدا می‌کنند. این پژوهش به بررسی چگونگی بازنمایی فیلم سینمایی <em>زندگی مشترک آقای محمودی و بانو</em> در رابطه با فرایند داغ ننگ خوردن به زنان در جریان مدرن‌شدنشان می‌پردازد. روش استفاده‌شده تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف است که چهار لایۀ «سطح سطح»، «عمق سطح»، «سطح عمق» و «عمق عمق» دارد. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که سه مؤلفۀ «ساختارشکنی زن مدرن»، «عدم پذیرش زن مدرن از سوی سنت» و «برچسب‌زنی بر زن مدرن از سوی سنت» مراحل داغ ‌ننگ‌زنی به زن مدرن در این فیلم است. بنابراین، استراتژی گفتمانی فیلم نشان می‌دهد که وجود ویژگی‌های مدرن در یک زن، شرایط را برای داغ ننگ خوردن او فراهم می‌کند.