واکاوی سوژۀ زن در فضای گفتمانیِ سینمای ایران (تحلیل گفتمان موردی فیلم‏های لیلا، دو زن و جدایی نادر از سیمین)

Abstract

یکی از موضوعاتی که در کانون توجه رسانه‏ها قرار دارد، موضوع جنسیت و زنان است. هدف این مقاله واکاوی سوژة زن در فضای گفتمانی سینمای ایران است. در پژوهش ما، عرصة سینما و نشانه‏های تصویری انتخاب شده‏ است تا با تأملی گفتمانی بر رابطة سینما و واقعیت، از خلال فیلم‏های سینمایی، نحوة مواجهة زنان با جهانی را که در آن زیست می‏کنند بشناسیم. در این مقاله، بر پایة نظریات لاکلا و موفه در مورد جامعه، سیاست، سوژگی و قدرت و بر‌اساس روش تحلیل گفتمان به تحلیل گفتمانِ نشانه‏شناختیِ سه فیلم مورد نظر، یعنی <em>لیلا</em> (1375)، <em>دو زن</em> (1377) و <em>جدایی نادر از سیمین</em> (1389)، پرداخته شده‏ است. در این تحلیل، مشخص شد روابط زنان در بستر سلسله‌مراتب اجتماعی و همچنین گفتمان‏های مسلط بر جامعه و فضای خانوادگی، چند‌پاره و از‌هم‌گسیخته ‏است؛ کما اینکه نمی‏توان یک رویه یا سویة مشخص را بر چگونگی کنش زنان در مناسباتشان در فضای جامعة ایران حاکم دانست و این را می‏توان منبعث از معلق‌بودن روابط در جامعة در حال گذار ایران به‌شمار آورد.