ارزیابی تأثیرات اجتماعی سد سلیمان‌شاه سنقر بر روستاهای تحت پوشش شبکۀ آبیاری و زهکشی سد

Abstract

روستاها در پیوند مستقیم با طرح‌های توسعه قرار دارند و این طرح‌ها تأثیرات کاملاً مشخصی بر زندگی اجتماعی و اقتصادی روستاییان می‌گذارند. امروزه تلاش می‌شود تا در قالب ارزیابی آثار توسعه‌ای طرح‌ها، منافع و مضار فعالیت‌های توسعه‌ای بر هر منطقه ارزیابی و تحلیل شوند. هدف این مطالعه بررسی آثار اجتماعی سد سلیمان‌شاه سنقر بر منطقة تحت پوشش شبکة آبیاری و زهکشی سد است. برای این منظور از روش تحقیق کمی- کیفی استفاده شد و اطلاعات از طریق پرسشنامه، فن مصاحبه، مشاهده و قدم‌زدن در روستا (Transect) به‌دست آمدند. جامعة مطالعه‌شده در این پژوهش اعضای شورا و دهیاری‌های روستاهای تحت پوشش شبکة آبیاری و زهکشی (48=N) بودند که به‌صورت سرشماری مطالعه شدند. جامعة آماری تحقیق را کلیة روستاییان سرپرست خانوار روستاهای پایین‌دست سد (1273=N) تشکیل ‌دادند، که 300 نفر از آنها براساس جدول مورگان به‌عنوان نمونة‌ آماری انتخاب شدند. برای تحلیل داده‌ها از مدل ‌موریس در بخش کمی و از فن تدوین نقشه‌های ‌ذهنی و تحلیل‌ محتوا در بخش کیفی استفاده شد. نتایج تحلیل محتوا نشان دادند که آثار مثبت و منفی اجتماعی سد سلیمان‌شاه در 10 دستة کلی خلاصه می‌شود: 1. افزایش امید به زندگی؛ 2. بهبود امنیت منطقه؛ 3. توسعة توریسم؛ 4. افزایش ماندگاری در روستا؛ 5. افزایش اشتغال؛ 6. کاهش فقر؛ 7. وحدت و انسجام اجتماعی؛ 8. تقویت سرمایة اجتماعی؛ 9).توسعة ناموزون؛ و 10. نقض حقوق اساسی مردم. نتایج حاصل از مدل موریس نشان دادند که روستا‌های جوب کبودعلیا و قروه در برخورداری از شاخص‌های ‌اجتماعی به‌ترتیب رتبة اول و آخر را به‌دست آورده‌اند.