ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی با استفاده از سامانه‏های هوشمند (منطق فازی) (مطالعة موردی: دهستان مهبان شهرستان نیک‌شهر)

Abstract

نواحی روستایی در کشورهای کمترتوسعه‌یافته ازجمله ایران به‌دلیل نابرابری‏های اقتصادی و اجتماعی بین شهر و روستا، با چالش‏های فراوانی مواجه هستند. از این رو شناخت و تبیین عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی در این نواحی اهمیت بسزایی دارد. از آنجاکه عدم‌قطعیت ذاتاً بر علوم انسانی ـ‌به‌ویژه در محیط‏های برنامه‏ریزی و تصمیم‏گیری‌ـ حاکم است و ارزش‏گذاری شاخص‏های کیفیت زندگی نیز به‌طور نسبی در مناطق مختلف جغرافیایی متفاوت است، بهره‏گیری از سامانه‏های هوشمند برای دستیابی به نتایج دقیق‏تر و واقعی‏تر بسیار ارزشمند است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل کیفیت زندگی در نواحی روستایی دهستان مهبان شهرستان نیک‌شهر با استفاده از «منطق فازی» است، که از طریق شاخص‏های عینی (کمی) و ذهنی (کیفی) در ابعاد اقتصادی و اجتماعی انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی‌ـ‌تحلیلی مبتنی بر منطق فازی است. داده‏های پژوهش از اسناد موجود در سازمان‏های دولتی، آمارنامه‏ها، و پرسشنامه به‌دست آمده است. نتایج یافته‏ها نشان می‏دهند که کیفیت زندگی عینی در دهستان مهبان در طیفی از نامطلوب تا نسبتاً مطلوب قرار می‌گیرد، به‌گونه‌ای‌که روستای موکی پایین با ضریب 145/0 پایین‏ترین درجه ‌‌(نا‌مطلوب) و روستای کشیک با ضریب 501/0 بالاترین درجه (نسبتاً مطلوب) را به خود اختصاص می‌دهد. کیفیت زندگی ذهنی نیز در طیف نسبتاً نامطلوب تا نسبتاً مطلوب جای می‌گیرد، به‌گونه‌ای‌که روستای تیتران‏دَن با ضریب 460/0 کمترین درجه (نسبتاً نامطلوب) و روستای کشیک با ضریب 607/0 بیشترین درجه (نسبتاً مطلوب) را دارند.