تحلیل گفتمان سیاست‌های توسعه‌ روستایی ایران در دولت‌های هاشمی رفسنجانی و احمدی‌نژاد

Abstract

این مقاله سعی دارد گفتمان دولت‌های هاشمی رفسنجانی و احمدی‌نژاد در حوزه توسعه به‌طور عام و توسعه روستایی به‌طور خاص را تحلیل کرده و با استفاده از آن به تفسیر شکل‌گیری گفتمان توسعه در سیاست‌های توسعه روستایی ایران در این دوران دست یابد. در روش تحقیق این مقاله از اصول نظریه گفتمان لاکلاو و موفه و از روش پیشنهادی تحلیل گفتمان پسابنیادین (PDA)، برای عملیاتی کردن آن استفاده شده است. داده‌های این مقاله از میان مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها و اظهارنظرهای روسای دولت و همچنین مواد و تبصره‌های مرتبط با حوزه روستایی در متن برنامه‌های توسعه پنج‌ساله اول، دوم و پنجم به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده است. نتایج نشان داد که هرچند حوزه روستایی در گفتمان دولت هاشمی به قلمروی گفتمانی دولت وارد شد، اما مجموعه عواملی باعث ایجاد نقص در ارتباط حوزه روستایی با کلیت گفتمانی دولت و درنتیجه بروز ناهماهنگی‌های زیادی در این حوزه گردید. از سوی دیگر، گفتمان دولت احمدی‌نژاد در مقایسه با دولت هاشمی رفسنجانی، مناسبات گفتمانی قوی‌تری را با حوزه روستایی برقرار کرده است. می‌توان گفت گفتمان دولت احمدی‌نژاد برای از میدان به در کردن گفتمان دولت هاشمی، با تمرکز بر شرایط فیزیکی و بیرونی کوشید که توزیع این شرایط را بهبود بخشد. اما همان‌طور که دولت ‌هاشمی از بهبود جنبه‌های نرم‌افزاری نظیر حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی غافل شد، گفتمان دولت احمدی‌نژاد نیز درنهایت توجه چندانی بر این حوزه‌ها نداشت و عمدتاً بر بهبود توزیع امکانات و تسهیلات فیزیکی تأکید نمود.