تحلیل مقایسه‌ای نظام بهره‌برداری از زمین در کردستان و نظام بهره‌برداری گروهی (بنه) در دورة قبل از اصلاحات ارضی

Abstract

مقاله حاضر با نشان دادن اختلاف نظرها و مناقشه‌های موجود دربارة محدودة جغرافیایی نظام بهره‌برداری گروهی (بنه) در ایران به طرح مسئله در باب ناشناخته ماندن نظام بهره‌برداری از زمین در کردستان می‌پردازد. هدف پژوهش این است که با استفاده از این رویکرد انتقادی، محدودة جغرافیایی بنه‌ها در ایران را با تأکید بر نظام بهره‌برداری ارضی در کردستان به حوزه شناخت درآورد و با نظام بهره‌برداری گروهی و ویژگی‌های آن مقایسه کند. برای ارائة این شناخت و مطالعه نظام بهره‌برداری ارضی در کردستان در دوره قبل از اصلاحات ارضی سال 1342 و تطبیق آن با نظام بهره‌برداری گروهی (بنه)، از روش‌های ترکیبی تحقیق کیفی یعنی روش تاریخی ـ تطبیقی استفاده شده است. علاوه بر این، برای گردآوری داده‌ها از مطالعات اسنادی و مصاحبه‌های نیمه‌سازمان‌یافته از جمله داده‌های مربوط به روایت‌ها استفاده شده است. روایت‌های جمع‌آوری‌شده دسته‌بندی گردیده و سپس دو نوع نظام بهره‌برداری ارضی مذکور با هم مقایسه شده است. نتایج به دست آمده از مطالعات تطبیقی در پژوهش حاضر ضمن ایجاد شناخت از نظام بهره‌برداری ارضی در کردستان در دوره قبل از اصلاحات ارضی، نشان می‌دهد که بهره‌برداری مبتنی بر مزارعه در ایران، مصادیق مختلفی دارد که تحلیل‌های ارائه‌شده از آن بر همة مصادیق آن صادق نیست.