سنجش درجة روستاگرایی با استفاده از مدل تاپسیس فازی (مطالعة موردی: روستاهای دهستان مرکزی شهرستان خدابنده)

Abstract

روستاگرایی مفهومی است مرتبط با پیوندهای شهر و روستا و تأثیرات متقابلی که این دو سکونتگاه انسانی در عرصة فضای جغرافیایی سرزمین بر هم دارند. رواج شیوة معیشت و زندگی شهری در مناطق روستایی، چهرة مناطق روستایی را دگرگون ساخته و ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی جدیدی را خلق کرده است. بر این اساس، کارکردهای روستایی نیز در مناطق روستایی متنوع و گسترده شده‌اند. بنابراین انجام تحلیل فضایی از درجة روستاگرایی یا روستایی بودن می‌تواند متولیان توسعه و برنامه‌ریزی روستایی را به تهیه و اجرای برنامه‌های متناسب با وضع موجود و پتانسیل‌ها هدایت کند. از سوی دیگر، درجة روستاگرایی منجر به تعمق بیشتر در راه‌های حفظ جامعة روستایی با شیوه و سبک معیشتی و فعالیتی بومی به عنوان میراث تمدن می‌گردد. تاکنون مطالعات متعددی در سطح جهانی در زمینة روستاگرایی انجام شده‌ که نتایج آنها می‌تواند پایه‌ای برای ارزیابی روستاگرایی در کشور باشد. هدف اصلی مقالة حاضر سنجش روستاگرایی است و برای انجام آن از رویکرد ترکیبی با روش‌شناسی توصیفی ـ تحلیلی استفاده گردید. در این راستا، پرسش‌نامه‌هایی با در نظر داشتن شاخص‌های روستاگرایی در سطح جهانی و انطباق آن با شرایط منطقه طراحی شد. پس از جمع‌آوری داده‌ها از 21 روستای دهستان حومة مرکزی شهرستان خدابنده، از مدل تاپسیس فازی برای سنجش درجة روستاگرایی استفاده گردید. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهند که روستاهای قانلی، چپقلو و داشلوجه به ترتیب با امتیازات 648/0 ، 608/0 و 577/0 درجة روستاگرایی بالایی دارند و در مقابل در روستاهای زواجر، لاچوان و دوتپه سفلی درجه روستاگرایی پایین‌تر است.