برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعة موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)

Abstract

توسعه روستاهای نواحی بیابانی مستلزم تدوین و ارائه راهبردهای مناسب و مختص این نواحی است. این روستاها از لحاظ اقتصادی با فقر منابع آب و خاک مواجه‌اند و از جمله فعالیت‌های اقتصادی‌ای که دستیابی به توسعه اقتصادی را برای آنها میسر می‌کند، طبیعت‌گردی است. این پژوهش با هدف تدوین استراتژی یا راهبرد مناسب برای توسعه طبیعت‌گردی روستاهای نواحی بیابانی انجام شده است. روش تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی است. سه گروه (ساکنان روستا، گردشگران و مسئولان) در انجام این پژوهش مشارکت داشتند و دیدگاه‌های آنها در مورد قابلیت‌های طبیعت‏گردی در قالب سه عامل زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای طبیعت‏گردی را به شیوه SWOT مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و به ارائه راهبرد برای توسعه این فعالیت در روستاهای نواحی بیابانی می‌پردازد. نتایج تحقیق بیانگر این است که با وجود جاذبه‌های طبیعی و بیابانی در روستای مورد مطالعه، گردشگری در این روستا عمدتاً متکی بر جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بوده است. با وجود 41 نقطه قوت و فرصت شناسایی شده، در مقابل 35 نقطه ضعف و تهدید، می‌توان گفت که روستا دارای پتانسیل طبیعت‌گردی است. در تحلیل دیدگاه‌های سه گروه، بین نقاط قوت و فرصت همگرایی وجود داشت، و بین نقاط ضعف و تهدیدها نوعی واگرایی مشاهده شد. در نهایت با استفاده از ماتریس کمّی برنامه‌ریزی راهبردی (QSPM) و با در نظر گرفتن امتیاز نهایی راهبردها، راهبرد نهایی، «هم‌راستا کردن برنامه‌های گردشگری تاریخی روستا با برنامه‌های طبیعت‌گردی» انتخاب گردید.