واکاوی و تبیین تأثیر خشکسالی بر مناطق روستایی شهرستان زنجان (مطالعه موردی: روستای حاج‌آرش)

Abstract

با توجه به اهمیت موضوع، تحقیق حاضر با هدف «واکاوی و تبیین تأثیر خشکسالی در مناطق روستایی شهرستان زنجان» صورت پذیرفت. این تحقیق از نظر ماهیت، از نوع پژوهش‌های کمی، از لحاظ میزان و درجه کنترل، غیرآزمایشی و از نظر نحوة گرد‌آوری داده‌ها، از نوع تحقیقات میدانی قلمداد می‌شود. جامعه آماریِ تحقیق را 683 نفر از کشاورزان روستای حاج‌آرش تشکیل داده‌اند که با توجه به جدول مورگان و کرجس، تعداد 250 نفر از آنان از طریق نمونه‌گیری تصادفی ساده برای انجام تحقیق انتخاب شدند. برای گرد‌آوری داده‌ها از پرسشنامه استفاده گردید. اعتبار (روایی) پرسشنامه با نظر پانل متخصصان و صاحبنظران در زمینه موضوع مورد پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. داده‌های گرد‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (شامل فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (شامل تحلیل عاملی) و همچنین بررسی وضعیت منطقه از نظر شدت خشکسالی از شاخص استانداردشدة بارش (SPI) استفاده شد. نتایج به‌دست آمده براساس شاخص SPI در خصوص وقوع خشکسالی در منطقه مورد مطالعه بین سال‌های 1384 تا 1387 حاکی از آن بود که طی سال‌های 1385 و 1386 منطقه مورد مطالعه در وضعیت خشکسالی ملایم و در سال 1387 در وضعیت خشکسالی متوسط بوده است. همچنین یافته‌های تحلیل عاملی نشان داد که تأثیر خشکسالی در روستای حاج‌آرش در سه عامل اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی ـ روانشناختی ظاهر می‌شود، که این سه عامل در مجموع در حدود 39/61 درصد واریانس را تبیین می‌کنند.