اثر یکپارچگی تجاری بر کارایی جریان تجارت گاز ایران، با استفاده از الگوی جاذبه

Abstract

تجارت درون صنعت می‌­تواند سطح یکپارچگی تجاری بین شرکای تجاری را از طریق گسترش گردش کالایی، کاهش شکاف تکنولوژیکی و ایجاد مقیاس اقتصادی افزایش دهد. با توجه به نقش یکپارچگی تجاری در بهبود کارایی تجارت و نقش تجارت درون صنعت در گسترش آن، در این مطالعه تلاش شده است که اثر شاخص­های تجارت درون صنعت به‌عنوان نماینده­های یکپارچگی تجاری بر کارایی تجارت گاز طبیعی و سایر گازهای هیدروکربنی بین ایران و شرکاء برتر تجاری ارزیابی شود. به همین منظور ابتدا تعیین کننده‌های تجارت محصولات مورد بررسی با استفاده از الگوی جاذبه و روش حداکثر درستنمایی پواسون­نما طی دوره 1395-1376، مشخص و سپس کارایی تجارت این محصولات با استفاده از شاخص مالم­کوئیست محاسبه شده است. در ادامه نیز اثر یکپارچگی تجاری در قالب شاخص­های تجارت درون صنعت بر کارایی تجارت طی دوره 1395-1377 با استفاده روش داده­های تابلویی ارزیابی شده است. بر اساس نتایج، اثر متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه ایران و طرف­های تجاری، تفاوت ذخایر گاز طبیعی، مرز مشترک و شاخص­های تجارت درون صنعت به‌عنوان نماینده­های یکپارچگی تجاری بر تجارت محصولات مورد بررسی، مثبت و معنادار است. در مقابل، ضریب متغیر فاصله­ی جغرافیایی در الگوی تجارت محصولات مورد بررسی، منفی و معنادار می‌باشد. هم‌چنین نتایج نشان می‌­دهد که ارتباط بین شاخص­های تجارت درون صنعت و کارایی تجارت مثبت و معنادار است. <strong>طبقه‌بندی</strong><strong>JEL</strong>: C23، C67، F13، O47،Q43. یکپارچگی تجاری، کارایی تجارت، الگوی جاذبه، روش حداکثر درستنمایی پواسون­نما، شاخص مالم­کوئیست