بررسی عوامل مؤثر بر کارایی فنی در بانک های ایران با استفاده از الگوی اثرات مختلط/چندسطحی

Abstract

این مطالعه به شناسایی عوامل مؤثر بر کارایی فنی در بانک‎داری ایران با استفاده از داده‎های تابلویی ناموزون 17 بانک‌ دولتی و خصوصی فعال در صنعت بانک‎داری ایران (87-1375) اختصاص دارد. در انجام این شناسایی، ابتدا درجه‎ی کارایی، به تفکیک هر بانک‌ و با استفاده از تابع هزینه‎ی ترانسلوگ چندمحصولی با جزء خطای ترکیبی، برآورد می‎شود. در مرحله‎ی بعد، به تحلیل عوامل مؤثر بر کارایی با توجه به متغیرهای فردی و ساختاری (به-صورت نوع مالکیت/ جنس فعالیت) در هر بانک و آثار ناشی از اعمال تسهیلات قانونی در این صنعت، در قالب یک الگوی اثرات مختلط/چندسطحی پرداخته می‎شود. نتایج برآورد نشان می‎دهد که اگرچه متوسط کارایی بانک‌های دولتی در طول زمان بهبود یافته، در مقایسه با کارایی بانک‌های غیردولتی نسبتی کاهنده داشته است. هم‎چنین، نتایج الگوی اثرات مختلط/چندسطحی در تحلیل دلیل اختلاف کارایی بانک‌ها نشان می‎دهد که 57 درصد اختلاف میان کارایی بانک‌ها از طریق جنس فعالیت/نوع مالکیت بانک‌ها (تجاری دولتی، تجاری غیردولتی، تخصصی دولتی) و 15درصد اختلاف کارایی به اثرات ناشی از تسهیلات قانونی که بانک‌های دولتی ملزم به اعطا هستند، بازمی‌گردد. به‌علاوه، در سطح متغیرهای فردی تأثیرگذار بر کارایی هر بانک، بررسی‌ها نشان داد که پوشش اتوماسیون به نسبت سایر متغیرهای مندرج در الگو، از بیش‎ترین اثر بر بهبود کارایی فنی در بانک ها برخوردار است. طبقه‌بندی JEL: C12, C23, C24, C87