بررسی نقش عوامل فردی و خانوادگی در اختلال نارسایی توجه بیش‌فعالی: فراتحلیلی بر پژوهش‌های انجام شده در ایران

Abstract

پژوهش حاضر به منظور انجام فراتحلیلی بر پژوهش‌های انجام شده در زمینه عوامل فردی و خانوادگی مؤثر در اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی انجام شد. روش: بدین منظور ‌25 ‌پژوهش جمع‌آوری و پس از ورود اطلاعات به نرم افزار ‌CMA₂و تحلیل حساسیت، یک پژوهش که نسبت به سایر پژوهش‌ها پرت بود از جمع پژوهش‌ها حذف و 24‌ پژوهش تحلیل شد. میانگین اندازه اثرr در عوامل فردی 22/0 و عوامل خانوادگی14/0 به دست آمد که با توجه به معیار کوهن پایین‌تر از متوسط گزارش می‌شوند. در بررسی اندازه ‌اثر تفکیکی عوامل، متغیرهای عملکردتحصیلی، بحران هویت، هوش، راهبردهای مقابله‌ای، حافظه‌‌کاری و مدیریت رفتاری والدین دارای اندازه اثر بیشتر از متوسط و معنادار بودند. با توجه به معنی‌داری آمارهQ در پژوهش‌های مورد بررسی متغیرهای جنس، جامعه آماری، ابزار پژوهش، روش نمونه‌گیری و سن به عنوان متغیرهای مداخله‌گر وارد تحلیل شدند. در مدل اثرات تصادفی مربوط به عوامل فردی نقش تعدیل‌کننده‌ متغیر جنس، جامعه پژوهش و ابزار در سطح 05/0 معنی دار شد اما در عوامل خانوادگی فقط متغیر جنس و جامعه پژوهش معنی‌دار به دست آمد. آزمون تفاوت Z در پژوهش‌های مربوط به عوامل فردی نشان‌گر معنی‌داری تفاوت اندازه اثر به دست آمده در همه متغیرهای مداخله‌گر است که در بررسی عوامل خانوادگی این تفاوت در متغیر جنس، جامعه پژوهش، ابزار و روش نمونه‌گیری مشاهده شد.با توجه به بالا بودن میانگین اندازه اثر در متغیرهای یاد شده پژوهش‌گران و درمان‌گران باید به اهمیت این عوامل در بررسی و درمان اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی توجه داشته باشند. همچنین پژوهش‌گران در پژوهش‌های آینده خود متوجه نقش تعدیل‌کننده‌ها باشند.