تحلیل ساختاری گسل ایذه در بخش مرکزی زاگرس با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور

Abstract

مورفولوژی کمربند چین- راندگی زاگرس، به دلیل عملکرد گسل‌های مختلف در طی کوهزایی، پیچیدگی‌های خاصی یافته است. گسل ایذه (با روند N-S) یکی از این عناصر ساختمانی بنیادی است که حرکات آن در دوره‌های زمین‌شناسی، آثار زیادی را در الگوی رسوب‌گذاری و سیمای مورفوتکتونیکی زاگرس بر جای گذاشته است. در این مقاله، یافته‌های جدید در خصوص سبک و سازوکار دگرشکلی سیستم گسلی ایذه، در بخش مرکزی زاگرس مورد بحث قرار گرفته است. این پژوهش به کمک تکنیک‌های سنجش از دور و با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای ASTER و IRS-PAN، و مدل رقومی ارتفاع (DEM) ناحیه انجام شده است. برای تصحیح هندسی، پردازش داده‌ها و بارزسازی عوارض ساختاری و آثار شکستگی در تصاویر ماهواره‌ای، از نرم‌افزار ER Mapper 6.4 استفاده شد. به علاوه، برای بررسی دقیق‌تر سیماهای دگرشکلی و آثار شکستگی در واحدهای رسوبی، از انواع مدل‌های سه‌بُعدی مبتنی بر DEM نیز کمک گرفته شد. مشاهدات سنجش از دور حاکی از آن‌اند که حرکات گسل ایذه باعث تغییرات زیادی در ویژگی‌های زمین‌ساختی بخش مرکزی زاگرس شده است. آثار دگرشکلی ناشی از گسل ایذه عمدتاً به صورت کشیدگی و چرخش راستگرد محور چین‌ها، و یا گسیختگی و جابه‌جایی طبقات نمایان شده‌اند. حرکات این گسل، اُلگوی جهت‌گیری و شدّت شکستگی در واحدهای زمین‌شناسی را نیز متأثر کرده است. تحلیل ساختاری دسته‌های شکستگی در مناطق مختلف این را مطرح می‌سازد که برخی از آنها احتمالاً بر اثر سیستم بُرشی ناشی از حرکات راستگرد گسل ایذه تشکیل شده‌اند. در مجموع، شواهد زمین‌ساختی نشان می‌دهند که حرکات گسل ایذه در طی فازهای مختلف کوه‌زایی، به واسطه سازوکارهای متفاوت، موجب تغییر الگوی دگرشکلی ناحیه‌ای و یا تعدیل سیمای مورفوتکتونیک بخش مرکزی زاگرس شده است. به علاوه، برخی از شواهد دلالت بر آن دارند که این گسل در طی فازهای جوان آلپی نیز فعّال بوده است.