مدل تغییرات مکانی بارش در زاگرس میانی

Abstract

ارتباط بارش و ارتفاع به‌منظور برآورد میزان و نحوة تغییرپذیری بارش در مناطق کوهستانی، همواره از موضوعات مورد توجه اقلیم‌شناسان بوده است. در این تحقیق سعی شده است از طریق مدل رگرسیونی، بارش منطقة زاگرس میانی مدل‌سازی گردد. تمام داده‌های موجود بارندگی منطقة مورد مطالعه ـ اعم از سازمان هواشناسی (سینوپتیک، کلیماتولوژی و باران‌سنجی) و وزارت نیرو ـ گرد‌آوری شد، که پس از تبدیل داده‌های وزارت نیرو به تاریخ میلادی، کل ایستگاه‌هایی که دارای دادة کامل بین سال‌های 1995 تا 2004 بودند انتخاب شدند. بدین‌منظور بارندگی به عنوان متغیر وابسته و ارتفاع، شیب، جهت شیب، طول و عرض جغرافیایی، فاصله از خط مبنای غربی، فاصله از خط‌الرأس به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شدند. دو متغیر فاصله از خط مبنای غربی و فاصله از خط‌الرأس‌ها تاکنون مورد استفاده قرار نگرفته‌اند. مدل‌سازی از طریق متغیرهای مستقل معنادار انجام پذیرفت و با تقسیم منطقه به دو بخش رو به باد و پشت به باد و همچنین ترسیم نیمرخ‌های طولی بارش و ارتفاع، عمود بر خط‌الرأس‌ها، نحوة تغییرپذیری مکانی بارندگی بررسی گردید. بدین ترتیب مشخص شد که با وجود هماهنگی نسبی بین بارندگی‌ و ناهمواری، هستة بیشینة بارندگی بر محور مرتفعِ ناهمواری‌ها منطبق نیست. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که رابطة معناداری بین فاصله از خط‌الرأس و بارش وجود دارد و این موضوع در تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به معنی‌داری این متغیر (در سطح 99 درصد)، پیشنهاد می‌گردد در پژوهش‌های آتی برای مدل‌سازی تغییرات مکانی بارش در زاگرس و به‌ویژه زاگرس میانی، از این متغیر استفاده شود. همچنین به‌دلیل معنی‌دار نبودن متغیر مستقل فاصله از خط مبنای غربی، استفاده از آن در سایر پژوهش‌های مرتبط با مدل‌سازی تغییرات مکانی بارش در زاگرس میانی پیشنهاد نمی‌شود.