استفاده از تجزیة علیت در تعیین پارامترهای هواشناسی غالب بر تبخیر و تعرق گیاه مرجع در استان آذربایجان شرقی

Abstract

در این پژوهش اثرهای مستقیم و غیرمستقیم پارامترهای هواشناسی بر روی ET₀ در استان آذربایجان شرقی با استفاده از تجزیة علیت بررسی شده است. برای برآورد ET₀، از فرمول فائو- پنمن مانتیث استفاده شد. مهم‏ترین پارامترهای هواشناسی مؤثر بر ET₀، با استفاده از رگرسیون گام به گام شناسایی، به‏منظور ارزیابی عملکرد مدل رگرسیونی، از آماره‏های MAPE، R²، RMSE، و MAE استفاده شد و اثرهای مستقیم و غیر‏مستقیم هر یک از پارامتر بر ET₀ با استفاده از تجزیة علیت محاسبه شد. مقدار MAPE مابین 43_/0 و 87_/0، R² مابین 97_/0 و 99_/0، RMSE مابین 042_/0 و 092_/0، و MAE مابین 033_/0 و 057_/0 به‏دست آمد. سرعت باد در ایستگاه‏های مورد مطالعه (به‏جز ایستگاه اهر) همبستگی معنی‏داری با ET₀ نشان داد. با توجه به نتایج تجزیة علیت، بیشترین مقدار اثر مستقیم پارامترهای هواشناسی بر ET₀ در همة ایستگاه‏ها به‏جز اهر متعلق به سرعت باد بود که مقدار آن برای تبریز 637_/0، جلفا 787_/0، سهند 877_/0، سراب، 578_/0، مراغه، 850_/0، و میانه 780_/0 است و در ایستگاه اهر متعلق به پارامتر T_max معادل 398_/0 بود. کمترین مقدار اثر مستقیم پارامترهای هواشناسی بر ET₀ در منطقة مورد مطالعه متعلق به حداقل درجة حرارت هوا بوده است.