رابطۀ مورفولوژی تپه‎های ماسه‎ای با شاخص‎های مورفومتری در شرق بابلسر، شمال ایران

Abstract

تپه­های پارابولیک یا سهمی­شکل، یکی از مهم‎ترین انواع تپه­های ماسه­ای ساحلی در منطقه شرق بابلسر هستند. این تپه­ها را از دیدگاه­های مختلفی مانند آب‎وهوا، محیط، ژئومورفولوژی و سایر موارد می­توان بررسی و طبقه­بندی کرد. در پژوهش پیش رو، انواع تپه­های ماسه­ای ساحلی به‎کمک تصاویر ماهواره­ای و بازدید صحرایی از منطقه، بر مبنای ژئومورفولوژی شناسایی و طبقه­بندی شدند و پس از آن به تجزیه و تحلیل مؤلفه­های مورفومتری اندازه‎گیری‎شدۀ مربوط به این تپه­ها پرداخته شده است. این تپه­های سهمی­شکل از نظر ژئومورفولوژی به هفت نوع هلالی، سنجاق مو، نیم­دایره، پنجه­ای، آشیانه­ای، شن­کش‎مانند و مرکب تقسیم می­شوند. تپه­های هلالی‎شکل ساده، بیشترین فراوانی را (5/59 درصد) در منطقۀ مورد مطالعه داشته‎اند. از سوی دیگر تپه­های پارابولیک یا سهمی­شکل، بر اساس نسبت طول به عرض نیز تقسیم‎بندی می‎شوند. ویژگی­های باد، فراوانی منبع ماسه و پوشش گیاهی، از عوامل کلیدی مؤثر بر فرم تپه­های موجود هستند. برای بررسی ارتباط آماری بین مؤلفه‎های مورفومتری، مورفومتری تپه‎های ماسه‎ای ساحلی منتخب، شامل طول Stoss Crest, Lee, و ارتفاع اندازه‎گیری شدند. نتایج آماری نشان می­دهد که مؤلفۀ ارتفاع با طول قله و دامنۀ پشت به باد، بهترین ضریب همبستگی را نشان می­دهد. به‎گفتۀ دیگر، ارتفاع تپه­ها با تغییر طول قله و طول دامنۀ پشت به باد تغییر می­کند و مؤلفۀ طول دامنۀ رو به‎باد، تأثیری بر ارتفاع ندارد.