واکاوی فضایی مجموع فراوانی سالانۀ بارش‌های شدید و خیلی ‏شدید ناحیۀ خزری

Abstract

بارش عنصری اقلیمی با وردایی زمانی- مکانی بسیار بالاست. از جلوه‏های وردایی بارش مقادیر فرین آن است که با پیامدهای محیطی– انسانی و به‏سبب تأثیرات گسترده در ساختارهای فیزیکی و انسانی در کانون مطالعات اقلیمی است. بنابراین، بررسی این نوع بارش‏ها در ناحیه‏ای که قطب کشاورزی است و، از طرفی، این بارش‏ها یکی از مخاطرات طبیعی است اهمیت دارد. به‏منظور واکاوی فضایی مجموع فراوانی سالانة بارش شدید (آستانه‏های صدک 90-95، 95-99) و خیلی ‏شدید (صدک 99 و بیشتر)، از داده‏های میان‏یابی‏شدة بارش روزانه طی بازة 1966-2016 استفاده شد. برای شناسایی الگوی پراکنش مکانی از آمارة موران و Gi* استفاده شد. با توجه به مقدار نمایة موران کلی 9_/0 (سطح اطمینان 99درصد)، الگوی فضایی برازندة بارش‏ها الگوی خوشه‏ای است. در گروه بارشی شدید، بیشتر الگوهای خوشه‏ای مثبت در بخش‏های مرکزی و غربی و بارش خیلی شدید بیشتر در بخش شرقی، مرکزی و ناخوشه‏ها در گروه اول و دوم بیشتر در بخش شرقی و در گروه سوم در بخش‏های مرکزی و جنوب‏ غربی ناحیه است. آزمون Gi* فراوانی خوشه‏هایی با ارزش بالا و پایین را تأیید می‏‏کند. در بررسی روابط مکانی با آمارة دومتغیرة موران، طول جغرافیایی و ارتفاعات البرز بیشترین تأثیر را در رخداد بارش‏ها دارند.