شواهد تغییرات سطح اساس پلایای میقان در کواترنری و تأثیر آن بر مورفولوژی و توالی مخروط‌افکنه‌ها

Abstract

تغییرات اقلیمی و زمین‌ساختی نقش اساسی در تحول و تغییرشکل مخروط‌افکنه‌ها دارد. این پژوهش، به نقش تغییرات سطح اساس چالة میقان بر مورفولوژی مخروط‌افکنه‌های پیرامون چاله پرداخته است. برای انجام این پژوهش از بررسی‌های میدانی، داده‌های مغزة رسوبی چاه‌ها، تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های رقومی ارتفاعی استفاده شده است. با مقایسة مغزة رسوبی چاه‌ها و درون‌یابی بخش‌های مشترک آن‌ها، حداکثر گسترش دریاچه مشخص شد. پس از استخراج مخروط‌افکنه‌ها، با توجه به تغییرات سطح اساس، مورفولوژی توالی مخروط‌افکنه‌ها، موقعیت زمین‌شناسی و حوضه‌های زهکشی، در بخش شمالی و جنوبی چاله مقایسه و تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد که تغییرات سطح اساس چالة میقان و فرونشست تدریجی چاله هم‌زمان با برخاستگی بخش حاشیه‌ای چاله که نشانة عدم تقارن و مورفوتکتونیک است بر مورفولوژی مخروط‌افکنه‌های پیرامون اثر گذاشته است. البته، اگرچه عامل تغییر اقلیم بر تغییر مورفولوژی مخروط‌افکنه‌های آشتیان، اراک و جزآن نقش اساسی داشته، نقش نوزمین‌ساخت بر تغییرشکل و تحول مخروط‌افکنة آشتیان نسبت به سایر مخروط‌افکنه‌ها مؤثرتر بوده است، زیرا در بخش شمالی پنج مخروط قدیمی تا جدید با اختلاف ارتفاع حدود 700 متر باعث عدم تقارن در منطقه شده است، در حالی که در مخروط‌افکنه‌های بخش جنوبی این توالی دیده نمی‌شود.