تحلیل فضایی پراکنش رطوبت در ایران

Abstract

بخار آب موجود در جو، با جذب امواج تشعشعی با طول‌موج بلند بر تعادل دمای زمین تأثیر بسزایی می‌گذارد؛ ازاین‌رو، هدف اصلی این پژوهش شناسایی پراکنش فضایی رطوبت نسبی در ایران است. به‌این‌منظور، ابتدا به تشکیل پایگاه داده‌های شبکه‌ای رطوبت در ایران اقدام شد؛ سپس داده‌های این پایگاه در دورة آماری سی‌ساله‌ای، در بازة زمانی روزانه از 01/01/1982 تا 31/12/2012 میلادی مبنای پژوهش قرار گرفت و یاخته‌ای به ابعاد 15×15 کیلومتر بر منطقة پژوهش گسترانیده شد. به‌منظور دستیابی به تغییرات درون‌سالی رطوبت در ایران، از روش‌های نو آمار فضایی ازقبیل خودهمبستگی فضایی موران جهانی، شاخص انسلین محلی موران و لکه‌های داغ با استفاده از امکانات برنامه‌نویسی در محیط بهره برده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که پراکنش فضایی رطوبت در ایران دارای الگوی خوشه‌ای بالاست. در این ‌بین، براساس شاخص موران محلی و لکة داغ، الگوهای رطوبتی در شمال، شمال ‌غرب و شمال ‌شرق، غرب و جنوب‌ غرب کشور دارای الگوی خودهمبستگی فضایی مثبت (الگوی رطوبتی نمناک) و بخش‌های جنوب ‌شرقی و مرکزی کشور دارای خودهمبستگی فضایی منفی (الگوی رطوبتی خشک) بوده است. در طی دورة پژوهش، بخش اعظمی از کشور (حدود نیمی از کل مساحت) دارای الگوی معناداری یا خودهمبستگی فضایی بوده است.