بررسی تغییرات سریع خط ساحلی قاعدۀ دلتای سفیدرود به‎روش تحلیل نیمرخ‎های متساوی‎البعد

Abstract

مدیریت پایدار سواحل نیازمند آگاهی از روند تغییرات خط ساحلی است و آشکارسازی تغییرات خط ساحلی، می‎تواند سلامت ساحل را تضمین کند. پهنۀ مورد مطالعۀ این پژوهش، بخش غربی خط ساحلی دریای خزر، در محدودۀ قاعدۀ دلتای سفیدرود، به‎طول تقریبی 15 کیلومتر است. هدف این مطالعه، بررسی متغیرهای مؤثر بر تغییرات سریع خط ساحلی طی شصت سال گذشته است. برای دست‎یابی به این هدف از اطلاعات دِبی و رسوب سفیدرود، باد و نوسان‎های تراز آب به‎همراه عکس‎های هوایی، نقشه‎های توپوگرافی و تصاویر ماهواره‎ای چند زمانه به‎عنوان ابزارها و داده‎های اصلی پژوهش استفاده شده است. روش کار برپایۀ استفاده از نیمرخ‎های متساوی‎البعد (ترانسکت) در سه بازۀ مجزا، برای ثبت میزان تغییرات خط ساحلی است که با روی‎هم‎اندازی تصاویر موجود در نرم‎افزارهای جغرافیایی و استخراج خطوط ساحلی تاریخی، دلایل فرسایش و رسوب‎گذاری در قاعدۀ دلتای سفیدرود، طی دورۀ زمانی 1390-1334، بررسی و مشارکت عوامل مؤثر بر تغییر خط ساحلی در هر یک از بازه‎های سه‎گانه مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان می‎دهد که تغییر در میزان بده رسوب خروجی از سد سفیدرود با انجام عملیات شاس، بیشترین تأثیر را در تغییر سریع خط ساحلی قاعدۀ دلتا داشته است. طی عملیات شاس، میانگین دلتاسازی با سرعت 26 متر در سال (1998-1981) به ثبت رسیده است که نسبت به سرعت تغییر خط ساحلی در دورۀ قبل از عملیات با 19 متر در سال (1980- 1955) و 9 متر در سال پس از عملیات شاس (2011-1999)، تفاوت چشمگیری را نشان می‎دهد. همچنین طوفان‎های دریایی نیز، به‎صورت مقطعی می‎توانند نقش مهمی در تغییر خط ساحلی ایفا کنند.