بررسی فرسایش در حوضه‎ی‌ آبخیز رودخانه‎ی شورفدامی (استان فارس) با استفاده از مدل آنتروپی

Abstract

فرسایش خاک یکی از مهم‌ترین عواملی است که سالانه بخش وسیعی از اراضی کشور ایران را تهدید می‌کند و کیفیت زمین‌های کشاورزی و مراتع را کاهش داده یا از بین می‌برد، به‎همین دلیل پرداختن به مسئله‎ی فرسایش و ارائه‎ی راهکارهای مدیریتی برای جلوگیری یا کاهش آثار منفی آن ، از اهمّیّت شایانی برخوردار است. این پژوهش به بررسی میزان فرسایش و شناسایی عوامل مؤثّر بر آن، در حوضه‎ی آبخیز رود شور فدامی می‌پردازد. روش تحقیق از نوع توصیفی ـ تحلیلی برپایه‎ی آنتروپی است. این‎گونه که نخست مهم‎ترین عوامل مؤثّر بر فرسایش شامل ( شیب زمین ، جنس زمین، نوع خاک و پوشش گیاهی و...) در آبخیز مورد شناسایی و سپس با استفاده از روش AHP وزن‎دهی و طبقه‌بندی شده‌اند تا اهمّیّت هر یک از طبقات متغیّرهای یاد شده مشخّص شود، سپس با استفاده از مدل آنتروپی شانون، میزان توزیع نامتعادل طبقات هر یک از عوامل مؤثّر بر فرسایش در آبخیز مورد مطالعه، مشخّص شد. نتایج نشان می‌دهند که در بین طبقات شیب، شیب بیش از 15 درصد و با فرسایش زیاد با ضریب آنتروپی 85/0 دارای توزیع متعادلی در آبخیز بوده و درنتیجه، فرسایش زیادی در قسمت‌های مختلف آبخیز تحت تأثیر شیب ایجاد می‌شود، همچنین در بین سازندهای زمین‎شناسی آبخیز، سازندهای سست کواترنر با فرسایش بیشتر، دارای ضریب آنتروپی 7/0 بوده و توزیع آن در آبخیز کمابیش متعادل بود. افزون‎بر این، در بین طبقات خاک، خاک‌های با بافت سبک (با ضریب 89/0) و در بین کاربری اراضی، مراتع آبخیز (با ضریب97/0) و فرسایش بالا دارای توزیع متعادلی در آبخیز بودند.