تعیین الگوهای رفتار اقلیم در مناطق مختلف ایران بر اساس تحلیل طیفی و خوشه‌بندی مقادیر حدّی بارش و دما

Abstract

رویدادهای آب‎وهوایی حدّی، پدیده‌هایی هستند که از نظر فراوانی، کمیاب و درجه‎شدّت بالا دارند و در هنگام وقوع آنها، بوم سامانه و ساکنان منطقه به‎دشواری می‌توانند خود را با تغییرات ایجادشده تطبیق دهند. از آنجاکه بستر رخداد رویدادهای آب‎وهوایی حدّی، شرایط دمایی و بارش‌های حدّیاست؛بنابراین،بررسی داده‌های اقلیمی حدّیدر این مورد ضروری به نظر می‎رسد. یکی از مباحث مهم در شناخت رفتار اقلیمی مناطق مختلف، تعیین مناطق هم‎رفتار اقلیمی است. منطقه‌بندی اقلیمی مناطق مختلف بر اساس داده‌های حدّی اقلیمی، می‌تواند به تصمیم‎گیرندگان و برنامه‌ریزاندر امر مدیریت بحران‌های ناشی از رویدادهای آب‎وهوایی حدّی یاری رسانده و همچنین به درک بیشتر شیوه‎ی رفتار مناطق مختلف در شرایط حدّی کمک کند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل طیفی و خوشه‌بندی، یک منطقه‌بندی اقلیمی برای 65 ایستگاه سینوپتیک سازمان هواشناسی کشور ارائه شده است. نشانک‌های اقلیمی مورد استفاده، شامل حدّاکثر بارش 24 ساعته‎ی ماهانه، دمای بیشینه و کمینه‎ی ماهانه و همچنین سری زمانی داده‌های اقلیمی مربوط به دوره‎ی زمانی سال‎های 1986 تا 2005 میلادی هستند. به‎منظور نیل به منطقه‌بندی مناسب،نخست با استفاده از روش تحلیل طیفی، مشخّصات طیف‌های اصلی نشانک‌های اقلیمی، شامل دامنه و بسامد، محاسبه‎شده سپس خوشه‌بندی با استفاده از روشی قطعی (K-means) انجام پذیرفته است. نتایج به‎دست‎آمده گویای تنوّع رفتاری مشخّصات حدّی در مناطق مختلف اقلیمی است، به‎گونه‎ای که لزوماً یک سامانه اقلیمی خاص بر مناطق هم‎رفتار حاکم نیست، در این خصوص تکینه بودن رفتاری ایستگاه‌های رامسر و کنارک چابهار جالب توجّه است.