پتانسیل‌سنجی مناطق بهینه‎ی توسعه‎ی ژئومورفوتوریسم (‎مطالعه موردی: منطقه‎ی مرنجاب در جنوب دریاچه‎ی نمک)

Abstract

منطقه‎ی مرنجاب، در شمال کاشان و جنوب دریاچه‎ی نمک واقع شده است. این منطقه، به‎علّت شرایط ویژه‎ی ژئومورفولوژیکی و مناظر طبیعی و بی‎همتایش ـ که گویای عناصر و اجزای کویر است ـ جاذبه‌های خاصِّ ژئومورفولوژیکی و ژئوتوریسمی دارد که در صورت مطالعه و شناسایی قابلیّت‌های گردشگری آن و برنامه‏ریزی لازم در این خصوص، توانایی تبدیل‎شدن به منطقه‎ای ژئوتوریسمی فوق‌العاده را دارد. هدف این پژوهش، شناسایی دقیق جاذبه‌های ژئومورفولوژیکی مناسب برای توسعه‎ی ژئوتوریسم و اکوتوریسم در منطقه و معرّفی مستعدترین قسمت‌های منطقه برای تمرکز تأسیسات گردشگری است. به‎همین دلیل، اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش به دو روش کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی گردآوری و با استفاده از نقشه‌های مورد نیاز، عکس و تصاویر ماهواره‌ای، وسایل صحرایی و نرم‎افزارها و همچنین با استفاده از دو مدل دلفی و تحلیل سلسله‎مراتبی به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شد. در روش کتابخانه‌ای علاوه‎بر متون مرتبط با موضوع، برخی از اطلاعات مورد نیاز، به‎ویژه اطلاعات کمّی با مراجعه به کتابخانه‌ها، اداره‎ها و سازمان‌ها جمع‌آوری شد. در روش مطالعات میدانی، جمع‌آوری اطلاعات، با مشاهده مستقیم (عکس و فیلم)، مصاحبه و پرسش‌نامه انجام شد. در این راستا، تعداد 10 پرسش‌نامه به روش دلفی یا پرسشگری خبره، پُر شد و وزن‌های به‎دست آمده وارد لایه‌های GIS شد تا به‎روش تحلیل سلسله‎مراتبی یا AHP منجر به تعیین مکان‌های مناسب شود. نقشه‎ی نهایی و نتایج آن نشان داد که از مجموع 32000 هکتار مساحت منطقه‎ی مورد مطالعه، حدود 1/32 هکتار پتانسیل بالا، 3/8 هکتار پتانسیل به‎نسبت بالا، 5/8 هکتار پتانسیل متوسّط، 1/46 هکتار پتانسیل به‎نسبت پایین و 7/10 هکتار نیز پتانسیل پایین دارند. درنتیجه، می‌توان برای 3/7% از مساحت منطقه که پتانسیل اکوتوریسمی متوسّط به بالا دارند، برنامه‌ریزی کرد.