مدل‎سازی و پیش بینی عملکرد گندم دیم با توجّه به دوره های فنولوژیکی رشد گیاه (مطالعه‎ی موردی: استان کردستان)

Abstract

این مطالعه، به‎منظور مدل‎سازی آماری و پیش‌بینی عملکرد محصول گندم دیم در استان کردستان، برمبنای شاخص‎های هواشناسی کشاورزی و پارامترهای اقلیمی انجام شده است. به این منظور مدل رگرسیون خطی داده‌های عملکرد محصول گندم دیم، برای سال‎های 70 تا 1382 محاسبه شد. متغیّرهای مستقل در این مطالعه، شامل 5 شاخص هواشناسی کشاورزی و 12 پارامتر اقلیمی هستند که هرکدام برای 6 مرحله‎ی فنولوژیکی رشد محصول ـ از کاشت تا برداشت ـ کل فصل رشد و نیز مجموع مرحله‎ی دوم رویشی پس از خواب و مرحله‎ی زایشی استخراج شده‌اند (در مجموع 8 مرحله از رشد گیاه). با توجّه به زیاد بودن متغیّرهای مستقل،‌ این متغیّرها به‎روش گام‎به‎گام (stepwise) وارد مدل رگرسیونی شده و بهترین متغیّرهای مستقل پیش‌بینی‎کننده برای هر مرحله و هر ایستگاه با توجّه به مقادیر ضریب تعیین (R2)، R، و خطای معیار (SEOE) انتخاب شد‌ند‌؛ سپس از بین مدل‌های ارائه شده برای مراحل رشد، بهترین مدل برای هر شهرستان و کلّ استان انتخاب شد و برای آزمون آنها اقدام به تخمین محصول برای سال‎های 83 تا 1385، با این مدل‎های بهینه شد. نتایج حاصل از این مدل‎ها نشان می‌دهند که 81 ، 2/70 ، 2/82 ، 71، 80 ، 6/90 ، 6/65 درصد تغییرات عملکرد محصول گندم دیم، به‎ترتیب در شهرستان‎های بانه، مریوان، دیواندره، بیجار، قروه، سقز، سنندج با پارامترهای اقلیمی و شاخص‎های هواشناسی کشاورزی استخراج شده، انجام می‌شود. همچنین بهترین مرحله‎ی فنولوژیکی برای پیش‌بینی عملکرد گندم دیم در شهرستان‎های سقز، قروه و بیجار، مرحله‎ی زایشی (22 اردیبهشت تا 20 خرداد) است. این زمان برای شهرستان بانه، مرحله‎ی دوم رشد رویشی پس از مرحله‎ی خواب (26اسفند تا 21 اردیبهشت) و برای شهرستان مریوان مرحله‎ی خواب (22 آذر تا 25 اسفند) است. برای شهرستان‎های سنندج و دیواندره بهترین مدل رگرسیونی با استفاده از داده‌های کل فصل رشد انتخاب شد.