خُشنی یا خنثی؟ تصحیح بیت‌هایی از دیوان خاقانی
دریافت مدرک
FullText
اندازه فایل:
724.9کیلوبایتنوع فايل (MIME):
PDFنوع مدرک
Textمقاله پژوهشی
زبان مدرک
فارسیچکیده
بیت‌های زیادی از دیوان خاقانی بهسبب پیچیدگی‌ها و دقایق منحصربه‌فرد و نیز استفاده از واژگان غریب و بهکاربستن کلمات در حوزۀ معنایی متفاوت، دستخوش گشتگی و خوانش‌های اشتباه شده است. درعینحال، باتوجّهبه همین گستردگی لغات و ترکیبات در شعر خاقانی، دیوان وی یکی از منابع اصلی فرهنگ‌نویسانِ قدیم برای استخراج لغات تازه و نیز شاهدهای شعری بوده است. مصحّحاندیوانخاقانیگهگاهبااستفاده از همین فرهنگ‌هایکم‌اعتبار،همانندجهانگیری،برهان، مجمع‌الفرس ونظایرآنها،بیت‌هایمشکوکوبحث‌برانگیزخاقانیراتصحیح کردهاندومعنیآنهارانیزبراساسهمین فرهنگ‌ها ذکر کرده و در مواردی به خطا رفته‌اند. در این پژوهش، ضمن نگاه انتقادی به فرهنگ‌های لغت و با استفاده از شواهد متون کهن، پیشنهادهایی برای تصحیح سه بیت از خاقانی مطرح و نشان داده شده است که واژۀ «خُشنی=زن فاحشه» در دیوان خاقانی حاصل خوانش اشتباه «خنثی=نرماده و مخنّث» در چند بیت از دیوان اوست. آگاهنبودن به گسترۀ معنایی «خنثی» و «مخنّث» از عمده دلایلی بوده که مصحّحان را از تشخیص ضبط اصلی دست‌نویس‌های دیوان خاقانی دور کرده است، حالآنکه توجّه به تناسب‌های حاکم بین واژه‌ها و ترکیبات موجود در بیت‌ها و استفاده از مضمون‌های همسان در آثار خاقانی، یکی از راه‌های تصحیح شعر دیریاب اوست.
کلید واژگان
تصحیحدیوان خاقانی
خشنی
خنثی
مخنّث
شماره نشریه
1تاریخ نشر
2019-08-231398-06-01
ناشر
دانشگاه تهرانTehran University, Faculty of Literature & Humanities
سازمان پدید آورنده
استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه بوعلی سیناشاپا
2251-92622676-4113
