رابطة معنایی جمله‌وارة پایه و پیرو در جمله‌های شرطی زبان فارسی

Abstract

زبان، نظامی از روابط متداخل است؛ به­گونه‌ای که مفهوم یک جزء، جز در سایة ارتباط با اجزاء و عناصر دیگر دریافت نمی‌شود. ارتباط بین ساخت‌ها و سازه‌های زبانی بر دو گونه است: رابطة لفظی و رابطة معنایی که هر دو پیوندی عمیق و ناگسستنی با یکدیگر دارند؛ چراکه لفظ در خدمت معنی و وسیله‌ای برای بیان آن است. باتوجه­به اهمیت رابطة معنایی در جمله‌های مرکب، به­ویژه جمله‌های شرطی، پژوهش حاضر بر آن است تا با مداقه در ساخت زبانی جمله‌های شرطیِ زبان فارسی و با تکیه بر روش وصفی ـ تحلیلی، ساخت معنایی این جملات و عوامل مؤثر در افادة معنی شرط را تحلیل و با تأمل در نمونه‌های برگرفته از متون ادب فارسی، نوع ارتباط معنایی دو جمله‌وارة پایه و پیرو شرطی را که موردکم­توجهی دستورپژوهان زبان فارسی قرارگرفته است، بررسی کند. مهم‌ترین دستاوردهای این نوشتار بیانگر آن است که در جملات شرطی رابطة تلازمی، اساس ارتباط معنایی دو جمله‌وارة پایه و پیرو به­شمارمی‌رود و این رابطة معنوی، خود به دو گونة تلازمی سببی و تلازمی غیرسببی تقسیم می‌شود.