نقش عناصر تعلیمی در تحول ساختاری و محتوایی قالب شعر انقلاب

Abstract

شعر امروز ایران در حال طی کردن مرحله گذر و به عبارت دیگر در حال دگردیسی است. اگر شعر امروز را تداوم زاینده و پوینده شعر کهن بدانیم، این شعر حتی در سرکش­ترین حالات هم دنباله روی شعر سنتی و کهن است. اما تحولات صنعتی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... خواه ناخواه تأثیر­گذار است. ادبیات به عنوان کاربردی­ترین هنر متأثر از این تحولات است و بی­شک شاعر انقلاب در هر یک از زمینه­های شعری با نو شدن و نوآفریدن گرایش ذاتی داشته است. آنچه در شعر انقلاب عامل اصلی تحولات لفظی و معنایی در قالب است روی آوری شعرا به بیان مسایل تعلیمی، اخلاقی و ارزشی است که استفاده از آنها به ناچار شاعر را به سوی دگردیسی در ساختار، واژگان، زبان، صور خیال، اندیشه و قالب شعر پیش برده است. در این مقاله از عوامل تحول­ساز در زمینه­های لفظی و معنایی یکی از قالب‏های رایج شعر انقلاب، یعنی غزل سخن به میان می‏آید. از میان قالب‏های سنّتی، غزل بیش­ترین کاربرد را در شعر انقلاب داشته و حجم غزل‏های سروده شده نسبت به قالب‏های دیگر بیشتر است. نوآوری شاعران این دوره در غزل‏سرایی، غزل این دوره را با ویژگی‏هایی همراه کرده است.