شیوه‌های بازتاب استراتژی های‏ روایی فراداستان در رمان‏ های پسامدرن فارسی

Abstract

امروزه کاربرد استراتژی‏ های روایی پسامدرنیسم در رمان‏ های فارسی جریانی را به راه انداخته که نقد ادبی را برای درک دلایل و شیوه‌های به‌کارگیری آن‌ها به خود معطوف کرده است. این استراتژی‏ ها در تمام سطوح گفتمان روایی مورد آزمایش قرارگرفته است. فراداستان اصطلاحی است که به خودآگاهی ماهیت داستان‌وارگی و خیالی بودن روایت‌های داستانی اطلاق می‌شود؛ و هم‌چنین ساختگی و تصنّعی بودن محتمل جهان خارج از متن داستانی را نیز مورد کنکاش قرار می‌دهد. فراداستان از استراتژی‏های روایی پرکاربرد داستان‏ نویسی فارسی در دو دهه ‏ی گذشته‏ است که نویسندگان از طریق عمل نوشتن به پژوهش درباره‌ی نظریّه‌ی داستان می‌پردازند. مؤلّف با کاربرد فراداستان قصد دارد فاصله‏ ای میان خواننده و داستان ایجاد کند و بدین وسیله شکافی میان واقعیّت و روایت برای خواننده به وجود بیاورد. استراتژی‌ فراداستان در رمان‏ های نویسندگان فارسی زبانی که شگردهای داستانی پسامدرن را مورد استفاده قرار داده‏ اند، به اشکال و شیوه‌های مختلف و سبک‌های متعدد مورد بازنمایی قرار گرفته‌است. در پژوهش حاضر به بررسی سبکی شکل ‏های پردازش آن در رمان ‏های معدودی پرداخته شده‏است.