تأثیرپذیری متقابل مکتب تصوف و فتوت دربارة نقش و کارکرد پیر

Abstract

فتوت یا جوانمردی عنوان یک مکتب دینی است که در طول تاریخ، ارتباط نزدیکی با مکتب تصوف برقرار کرد. این دو مکتب بر یکدیگر تأثیر متقابل گذاشتند. از اصول مهم تصوف و فتوت، در زمینة هدایت مریدان، انتخاب پیر و اطاعت و فرمانبرداری از او در طریقت است. پیر فردی نیک‌سرشت و آزاد از تعلقات است که با پیمودن راه معرفت و رستگاری، راهنمای سالکان در مسیر دشوار سلوک می‌شود. پیر با حمایت خود از مرید، مرتبة او را در نزد پروردگار بالا می‌برد. او با همت خود، مرید را از سستی‌ورزیدن در مسیر سلوک بازمی‌دارد؛ همچنین او را از هواهای نفسانی و دام‌‌های شیطان نجات می‌‌دهد و تا زمانی‌که مرید را به رستگاری نرساند از رسالت خود بازنمی‌ایستد. این مقاله می‌کوشد تأثیر متقابل این مسئله را در دو مکتب تصوف و فتوت بررسی کند؛ همچنین برای پژوهشگران آینده که در این زمینه پژوهش خواهند کرد، مسیری را هموار کند. این مقاله افزون‌بر واکاوی جایگاه پیر در مکتب تصوف و فتوت، تأثیر این دو مکتب را بر یکدیگر با‌توجه‌به سه وجه مشترک آنها در زمینة پیر بررسی می‌کند؛ این سه وجه عبارت است از: نقش و تأثیر پیران در تربیت مریدان، شرایط پیران واقعی، طبقه‌‌بندی پیران.