بـررسی محیـط شهـری و عنـاصر آن در داستـان‌های کـودک و نـوجوان از سـال 1360 تـا 1369 هجری شمسی

Abstract

هدف از این مقاله بررسی سیمای شهر و ویژگی‌های آن در داستان‌های کودک و نوجوان دهه شصت است. به این منظور محتوای 335 داستان کودک و نوجوان، از 40 نویسنده برجسته که برای نخستین بار در سال‌های 1360 تا 1369 انتشار یافته‌اند، به شیوه کمّی و کیفی بررسی شد. نتایج این بررسی نشان داد که شهر به عنوان محیط اصلی 195 داستان و بخشی از محیط 21 اثر دیگر، در مجموع با 64 درصد، محیط غالبِ داستان‌های کودک و نوجوان دهه شصت است. سیمایی که از شهر و شهرنشینان در داستان‌های دهه شصت ارائه شده، به توصیف عناصری معیّن و زندگی طبقاتی خاص از جامعه سطوح کم‌درآمد و فقیر، محدود شده است. از این رو، در بیش‌تر داستان‌ها، مکان‌ها، عناصر محیطی و شخصیت‌هایی محدود و کلیشه‌ای به تصویر کشیده شده است و زندگی بخشی دیگر از مخاطبان که اندک هم نیستند، نادیده گرفته شده است. این موضوع از عوامل گوناگون مانند فضای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حاکم بر جامعه در دهه‌های پنجاه و شصت، شرایط زندگی خالقان آثار، گرایش بسیار نویسندگان به خلق داستان‌های واقع‌گرا و هم‌چنین دفاع آنان از طبقات محروم جامعه تأثیر پذیرفته است.