بررسی روش تکرار در ساخت واژه در زبان فارسی

Abstract

سخنگویان هر زبانی بنا به نیاز بی‌وقفه خود برای انتقال مفاهیم و بیان ‌اندیشه‌ها و افکار و خواسته‌های خویش، واژگان جدیدی می‌آفرینند و در این فرایند، از توانایی‌های پیدا و پنهان زبان خود بهره می‌برند. برای نمونه، اشتقاقی بودن زبان عربی ‌باعث شده است تا اهل زبان بتوانند واژگان فراوانی با معانی متعدد از یک ریشه برسازند. انگلیسی زبانان هم از ویژگی اشتقاقی، ترکیبی ‌و پیوندی زبان خود برای خلق واژه استفاده می‌کنند. در زبان فارسی نیز اهل زبان با تکیه بر امکانات و توانایی‌های زبان خویش، واژگان جدیدی می‌آفرینند. در زبان فارسی حداقل از پنج روش برای ساخت واژه جدید استفاده می‌شود که برخی نظیر ترکیب، اشتقاق، تکرار، تخفیف و تخلیص یا سرواژه سازی، پرکاربرد هستند و برخی دیگر در مباحث زبانی مغفول مانده‌اند. تکرار از روش‌های ساخت واژه است و از این روش، واژه‌های فراوانی ساخته شده است. این مقاله می‌کوشد با توجه به متن سه کتاب صور خیال در شعر فارسی شفیعی کدکنی، سخن ها را بشنویم اسلامی ندوشن و با کاروان حله زرّین کوب، رویکرد واژه‌سازی از راه تکرار را در زبان معاصر فارسی بکاود و به پرسش توانایی زبان فارسی در آفرینش واژه‌های جدید از طریق تکرار پاسخی درخور دهد.