حقوق آبخوان‌های فرامرزی در پرتو طرح کمیسیون حقوق بین‌الملل

Abstract

طی چندین دهة گذشته، منابع آبی زیرزمینی و آبخوان‌ها به‌طور فزاینده‌ای در معرض بهره‌برداری و آلودگی قرار داشته‌اند. این در حالی است که نه در سطح مدیریتی و نه در سطح آکادمیک حقوق بین‌الملل، منابع آبی زیرزمینی مورد توجه چندانی قرار نگرفته‌اند. تعداد موافقت‌نامه‌هایی که برای مدیریت آبخوان‌ها منعقد شده‌اند، انگشت‌شمارند. هرچند تدوین حقوق آب‌های زیرزمینی از میانة قرن بیستم و از سوی انجمن حقوق بین‌الملل به‌عنوان ارائة چارچوبی آکادمیک آغاز شد، در تمامی تلاش‌های صورت‌گرفته، منابع زیرزمینی هویتی مستقل برای خود نداشتند و به‌عنوان موضوعی فرعی در کنار آب‌های سطحی مانند رودخانه و دریاچه‌ها قرار می‌گرفتند؛ تا آنکه کمیسیون حقوق بین‌الملل تصمیم گرفت مستقل از منابع سطحی به بررسی و توسعة حقوق آب‌های زیرزمینی بپردازد. پیش‌نویس مواد حقوق آبخوان‌های فرامرزی اصلی‌ترین سندی است که به‌طور مستقیم به وضعیت آبخوان‌ها می‌پردازد. ازاین‌رو، تلاش می‌شود با ذکر پیشینه‌ای از نحوة تنظیم پیش‌نویس، علاوه‌بر تبیین منابع آبی و آبخوانی در جهان، حقوق مدیریت منابع آبخوانی که مورد توجه کمیسیون بوده است، بررسی شود.