اثرپذیری حقوق داخلی از قواعد و هنجارهای حقوق بین‌الملل

Abstract

تنظیم مطلوب روابط میان کنشگران در جامعۀ بین‌الملل، نیازمند بررسی دقیق این روابط است. رابطة بین نظم داخلی و نظم بین‌المللی و الزام حقوق داخلی به تبعیت از هنجارها و قواعد حقوق بین‌الملل از مباحث مطروحه در علم حقوق، روابط بین‌الملل و سیاست است که در کشور ما واجد ادبیات حقوقی چندانی نیست. بررسی اثرپذیری حقوق داخلی از قواعد و هنجارهای حقوق بین‌الملل، موضوع نوشتار حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی بوده که با بهره‌گیری از منابع مربوطه صورت گرفته است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که صاحب‌نظران با طرح مبانی مختلف بر مستندسازی الزام حقوق داخلی به تبعیت از هنجارهای حقوق بین‌الملل کوشیده‌اند. رویکرد نظام‌های حقوقی داخلی- قوانین اساسی و رویۀ قضایی- عمدتاً بر مدار اصل حاکمیت کشورها و نبود تکلیفی مبنی بر تبعیت از هنجارهای حقوق بین‌الملل استوار است. در مقابل، حقوق بین‌الملل- اسناد بین‌المللی و رویۀ قضایی بین‌المللی- در موارد متعددی بر تبعیت حقوق داخلی از هنجارهای حقوق بین‌الملل حکم صادر کرده است. اختلاف در رویکرد حقوق داخلی و حقوق بین‌الملل با توجه به دلایلی همچون جهانی شدن و بین‌المللی شدن حقوق عمومی، حمایت از حقوق و آزادی‌های شهروندان و مقتضیات زیست بین‌المللی به نفع برتری حقوق بین‌الملل بر حقوق داخلی و الزام به تبعیت از هنجارهای آن ختم می‌شود.