تحلیل کاربرد تکواژهای وابسته به اسم در نوشتار دانش‌آموزان دوزبانه ی ترکی‌‌آذربایجانی-فارسی بر اساس انگاره ی چهار تکواژ

Abstract

هدف از انجام این پژوهش، مطالعه‌‌‌‌‌ی کاربرد تکواژهای وابسته به اسم فارسی در نوشتار دانش‌‌آموزان دوزبانه‌‌‌ی ترکی‌‌آذربایجانی-فارسی، بر اساس انگاره‌‌ی چهار تکواژ است. داده‌‌ها از نوشته‌‌های 80 نفر از دانش‌‌‌آموزان دختر و پسر پایه‌‌های چهارم و پنجم ابتدائی مناطق روستایی شهرستان مشگین‌‌شهر گردآوری شد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است. ابتدا تکواژهای وابسته به اسم فارسی در چارچوب انگاره‌‌ی چهار تکواژ، به تکواژهای نظام‌‌مند متقدم (تکواژ نکره‌‌‌‌‌‌ی "یک"، تکواژهای جمع‌‌ساز، کمی‌‌نماها و ...)، تکواژهای نظام‌‌‌مند پیونددهنده‌‌‌‌‌‌ی متأخر (کسره‌‌‌‌‌‌ی‌‌اضافه و حرف‌‌ربط "که") و تکواژ نظام‌‌‌مند بیرونی متأخر (نشانه‌‌‌‌‌‌ی مفعولی) دسته‌‌‌بندی شدند. سپس با ارائه‌‌ی آمار توصیفی از کاربرد صحیح تکواژها، مشخص شد که دانش‌‌‌آموزان هر دو پایه بر تکواژ نظام‌‌‌مند بیرونی متأخر اسم، نسبت به تکواژهای نظام‌‌‌مند متقدم آن، دیرتر و سخت‌‌تر تسلط پیدا می‌‌‌کنند. به نظر می‌‌رسد که بین ماهیت انواع مختلف تکواژها (فعال شدن تکواژها در سطوح انتزاعی تولید گفتار) و ترتیب فراگیری آن­ها ارتباطی وجود دارد. تکواژهای نظام‌‌‌مند بیرونی متأخر در سطح متأخرتر فرایند تولید انتزاعی، با فراخوان چارچوب نحوی- ساختواژی زبان مقصد انتخاب می‌شوند. اما انتخاب تکواژهای نظام‌‌‌مند متقدم به‌‌صورت غیرمستقیم در سطح مفهومی- واژگانی و همزمان با انتخاب مستقیم تکواژهای محتوایی، صورت می‌‌گیرد. یافته‌‌های این تحقیق تأییدی بر کارآمدی انگاره‌‌‌ی چهار تکواژ‌‌ در تبیین ترتیب فراگیری تکواژهای زبان دوم به حساب می‌‌‌آید.